ДЯТЛОВЩИНА - информационный портал Дятловского района

Ёсць у Дзятлаве плошча, якая носіць назву "Сямнаццатага верасня". Даўней назвалі, так яно і засталося, і перайменоўваць пакуль ніхто не збіраецца.

На гэтай, цэнтральнай, плошчы месцяцца ў кружок Дом быту, Дом гандлю, рэстаран "Ліпічанка" пад адным дахам з аднайменнай гасцініцай, прадуктовы магазін "Міраж" (от трапная назва! Ажно зайздрошчу таму, хто яе прыдумаў). Тут жа і раённая пошта, і Белтэлекам. Калі ісці далей па крузе, то на шляху будзе прадуктовы магазін "Ветэран", "Сельгаспрадукты" і іншыя невялікія будынкі рознага прызначэння. Усё больш гандлёвага і ўсё больш такіх, каб чалавек пасля "ўчарашняга" мог наталіць смагу ды і сёння не забыўся кульнуць чарку-другую. Без гэтага, панове, нельга. Без гэтага плошча не была б культурным цэнтрам нашага гарадка.

Ты яшчэ жывая?!

На заснежанай аўтастанцыі ў Дзятлаве спыніўся аўтобус Навагрудак — Гродна. Дзьмуў вецер, круціла мяцеліца. Пасажыры, выйшаўшы з салона, паднімалі капюшоны куртак, затуляліся каўнярамі. Тыя, што збіраліся ехаць у Гродна, ужо з білетамі, хацелі хутчэй трапіць у цяпло і з нецярпеннем чакалі, калі выйдзе апошні пасажыр. Раптам на ўсю аўтастанцыю раздаўся зычны кабечы голас:

Тамара Кудзерава крычала так, што чуваць было нават на вуліцы, бо яе кватэра размяшчаецца на першым паверсе старой хрушчоўкі:
—Едзь, няўдаліца, едзь! Толькі ўнука рана ці позна я ў цябе забяру. Ты думаеш, цётцы сваёй патрэбна? У яе сям’я і свае клопаты. Ды ў вёсцы жыццё не мёд. Дзе там работу знойдзеш? Чым дзіця карміць будзеш? І дзе жыць?

З маладосці ўсе ў іхняй вёсцы Валовічы называлі яе Аўсяніхай, а не Ірэнай, з таго самага часу, як прыняла ў прымы Кастуся Аўсяніка з суседняга раёна. Хлопец не ўдаўся прыгажосцю і ростам, затое працавіты быў, якіх мала, і вельмі лагодны па характары. Спачатку жылі з Ірэнінымі бацькамі, а потым Кастусь сваю хату пабудаваў. Можна сказаць, адзін, толькі дах памагалі ладзіць вяскоўцы, якіх наняў за добрую плату. Маглі б, канешне, са старымі і далей жыць, бо ў іх нікога не было, акрамя Ірэны, але Кастусь не захацеў усё жыццё быць прымаком.

Маленькая Зіна стаяла ля мамінай труны і вочкамі, поўнымі слёз, глядзела на нежывы родны твар. Яна, хоць і хадзіла ўсяго ў другі клас, добра разумела, што страціла самага дарагога чалавека. А тры брацікі, якія былі малодшыя за яе, не разумелі нічога. Ды і дзе ім зразумець, калі меншаму было ўсяго адзін годзік і адзін месяц. Мала старэйшыя і два другія. У роднай вёсцы Малыя Краглі, што на Дзятлаўшчыне, іх шкадавалі ўсе, дапамагалі як маглі. Але асноўны цяжар зваліўся на тату, а найбольш — на бабу Любу. Прынамсі, яна і выгадавала сірот.

У вёску да бацькоў Ванда Кулініч выбралася толькі ў суботу пасля полудня. У пятніцу, пакуль прыйшла з работы, ужо сцямнела і ўстаялася, бо снежаньскі дзень кароткі, як вераб’ёва дзюбка. Ды і дома такую-сякую работу трэба было зрабіць: і памыць, і прыбра­­­ць, і ў магазін схадзіць.

У маленькім гарадку Свіслач некалі была школа-інтэрнат. Я прыехала туды вучыцца ў дзесяты клас. Прыгожы такі гарадок: чысты, утульны. У самым цэнтры яго быў скверык, а ў ім — брацкая магіла. Там знайшлі свой вечны спачын воіны і партызаны, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, вызваляючы гэтую мясцовасць. Не ведаю чаму, але мяне цягнула ў гэтае святое месца: прыносіла кветкі, падмятала. Прыходзіла сюды і ўсякі раз, калі было цяжка на душы. Паплакаць. Нібыта людзі, якія ляжалі пад халоднай плітой, маглі пачуць мяне і пашкадаваць.

Андрэй Валенскі стаяў ля пад’езда свайго шматпавярховага дома і спрабаваў пальцам правай рукі набраць код уласнай кватэры. Ён час ад часу хістаўся, нібыта ад моцнага ветру, і таму з наборам нічога не выходзіла.

Хмурны лістападаўскі дзень наступаў паволі. Была нядзеля. Па вуліцы невялікага гарадка, дзе стаяла хата адзінокай Веры Мажонак, вецер нёс пажухлае апалае лісце, відаць выграбшы яго недзе з-пад плоту, бо на дрэвах даўно было пуста. Накрапваў дождж.

Маленькі хлопчык Веслаў Дамброўскі не прапускаў ніводнай імшы ў касцёле. Ды, прынамсі, у іхнім Рэмбэртуве — прыгарадзе Варшавы — так рабілі ўсе: і дарослыя, і дзеці. Але ён не проста маліўся і слухаў пропаведзі святара.